Mendiko osterak: Xanas haitzartea edo desfiladeroa zirkularra

Desfiladero de las Xanas edo Xanas haitzartea zirkularra Pedroveyo eta Dosango herritxoetatik. Ibilbide ederra, haitzarte berezi hau ezagutzeko aukera eskaintzen duena eta itzulera toki beretik egin ordez, Predroveyo eta Dosango herrietatik igaroz, bertako arkitektura tradizionaleko eredu ezberdinak bisitatuz. 10 kilometro baino apurtxo bat gutxiago eta 800 metroko desnibel baina gehiagoko ibilbidea.

Ibilbidearen xehetasunak:

Ibilbideko bideoa:

Ibilbidea eta altimetria:

Ibilbide zirkularra

Altimetria

Xanas haitzartearen aparkaleku eta askaltokiko aparkalekuan autokarabana utzi eta trasteak prestatu ondoren ibiltzen hasiko gara. Eguerdian iritsi gara eta beroa nabaria den arren, paseoa egitera irtengo gara.

Xanas haitzartea

Zailtasun txikiko ibilbidea ibaiaren eskuineko ertzetik doa. Arroka bertikalean induskatuta dago, mendiaren magalaren erdialdean, eta hainbat ebaki inguratzen ditu, nahiko altuak. Mendebaldetik ekialdera egiten da, bidezidor pitzatu baten bidez. Harkaiztsu baten profila da nagusi, eta ohantzean gurbitzak, arteak eta haginak hazten dira. Bide bihurgunetsu eta estu batetik egiten du aurrera, egurrezko zubiak eta kareharrian landutako tunelak zeharkatuz, eta ibilbide osoan ez ditu bi metroko zabalera gainditzen.

Errepidetik gora

Errepidetik gora hasiko gara, horretarako prestaturik dagoen bidexkatik. Aurrerago bidegurutze batetara iritsiz. Bertan Eskuin aldetik errepidea utzi eta bide batetatik haitzartera gerturatuko gara.

Eskuinetik errepidea utziz

Asturiasko iparraldeko Kantauriar mendikateko haitzarte hori 80-90 metroko sakonerara iristen da, ibairaino, eta bi kilometro inguruko eztarri-luzera du, Aramo mendilerroko mendien mendebaldeko aldean zizelkatuta, Viescas edo Xanas errekastotik. Erreka hori kareharrizko geruzen segida batean jaisten da, eta Trubia ibaira isurtzen da.

Zutoina

Segituan bidea gorat egingo du, haitzartera bideratzeko.

Bidearen hasiera

Maldari buelta eman aurretik, haitza landuta dago eta pasabide estu batetatik igaro beharko da.

Pasabide estua

Handik ateratzean Xanas haitzartea ikusgai izango da.

Xanas haitzartea

Aurreneko tunelera iritsiko gara. Bide erosoan eta argirik gabe arazorik ez dago aurrera jarraitzeko.

Aurreneko tunela

Tunela

Haitzarte honetan, bidezidor baten eremu malkartsuak daude, eta zenbait puntutan Viescas edo Xanas ibaitik 80 metro baino gehiagora dago. Ibilbidean, profil harritsu eta farfailduna nagusi dela, tunelak, zubiak eta iturburu naturalak aurkituko ditugu. Ondoren, baso hostozabal batean zehar ibiliko gara.

Harkaitzean zizelkatutako bidea 50eko hamarkadan eraiki zen, hiru udalerritako herriak komunikatzeko asmoz: Santo Adriano, Quiros eta Proaza; baina lanak ez ziren inoiz amaitu.

Haitzartea bera bi kilometroko luzera duen mehartasun bat da, ia bostehun metroko amiltze bertikal ikusgarriekin, Viescas ibaiak Trubiarekin bat egiteko egiten duen jaitsieran mendia induskatu izanaren emaitza direnak.

Tunela igaro eta bidea haitzen artean landuta dagoela arras interesgarria bihurtzen du hemendik aurrerako tartea.

Xanas

Bideak zenbait zigi zaga osatzen ditu haitzetan landutakoak.

Xanas

Eremuko ekosistema landaredian aberatsa da. Errekaren beste aldean, basoa nabarmendu behar da: hurritzak, lizarrak, ezkiak, astigarrak, haritzak, pagoak eta zumarrak biltzen ditu, eta haitzartetik igarotzen den bidexka inguratzen du. Faunaren barruan, honako hauek ditu maizter: igaraba palartikoa (Lutra lutra) eta muturluze iberiarra. Hori uraren egoera onaren adierazgarri da, eta hegaztien artean etengabeko presentzia dute: arrano handia (Aquila chrysaetos), sai zuria (Neophron pernocterus), azorea (Accipiter gentilis), belatz handia (Falco peregrinus) eta hainbat saguzar espezie, bai eta ibaiertzeko hegaztiak ere.

Noizean behinka bihurgune ezberdinetatik ikuspegi zabalagoak izaten dira.

Xanas

Haitzartearen izenak mitologiari ohore egiten dio. Xana Asturiasko maitagarri nagusia da. Betidanik bizi da ibaietako kobazuloetan eta iturrietan.

Xanas

Aurrerago bigarren tunel batetara iritsiko gara. Zintzurra estutu egiten da eta itzala gehiago dago, beraz freskotasun gehiago eta gaurkoan benetan atsegina egiten dela.

Bigarren tunela

Tunela

Xanas

Xanas errekara gerturatzean meatoki zaharren aztarnak ikusgai dira ere.

Meatokia

Azkenean errekara iritsiko gara eta zurezko zubi baten bitartez bertze ertzera igaroko gara, handik igotzen jarraitzeko.

Zubia

Xanan inguruko kondairak:

Batzuetan, xanek beren xaninoetako batengatik aldatzen dituzte amaren baten haurtxoak, honek bataioa jaso dezan, bere adopziozko amak bularra eman diezaion edo gizakiek bezala hitz egiten ikas dezan.

Maitagarri bahitzaileaz gain, maitagarri sorgindua dago, iturri baten ondoan edo beste leku bereziren batean agertzen dena, udako lehen egunean, ausart batek proba edo iniziazio-erritu baten bidez desenkante dezan zain. Mito hori oso arrunta da Mendebaldeko Europan, eta bi aldaera nagusi ditu Asturiasen: "El oplo de cuatro picos" eta "La mujer serpiente". Biak San Joan goizaldean igarotzen dira, xana (batzuetan beste izen batekin: "sorgindua", "mairua" edo, besterik gabe, "neskatxa", "andrea") iturriaren ondoan agertzen denean.

"El bollo de cuatro picos" lanean, xanak lau tontorreko ogi bat emango dio gizonezko protagonistari, eta urtebetez bere horretan mantentzeko aginduko dio. Ondoren, xana desengainatuta geratuko da, eta berak irabaziko du berak zaintzen duen altxor izugarria. Baina denbora horretan gizonaren emazteak ogia aurkitzen du eta tontorretako bat jaten du, odoletan hasten dena. Emakumea desagerketa disimulatzen saiatzen da, eta gizona, berriz ere San Juan iristen denean, ezer susmatu gabe joaten da hitzordura. Bota ogia iturrira edo leizera eta itxaron xana agertu arte. Ogia zaldi bihurtzen da, xana bere sorginkeriatik ateratzeko balioko lukeena, baina animalia hanka batetik herren geratu da eta sorginkeria zapuztu egiten da. Xanak orduan gizonari aurpegiratzen dio hain emazte zentzugabe eta jatuna izatea. "Ni desliluratzetik eta aberastetik galdu zara. Hala ere, eraman iezaiozu zure emazteari oroimenezko musuzapi hau ", esaten dio honek. Gizona etxera itzuli eta, iturri batean edateari utzi ondoren, musuzapia zuhaitz baten gainean pausatu du, eta berehala sutan lehertu da.

"La mujer serpiente" lanean argumentua askoz errazagoa da: xana desliluratu behar da berriro, baina prozedura desberdina da. Xanak protagonistari ohartarazten dio bere balioa frogatu beharko duela. Bera suge munstro bihurtuko da, eta berak gorputzaren inguruan kiribiltzen utzi beharko dio, ahoan musu bat emateko (beste batzuetan krabelin bat kendu beharko dio, munstroak ahokadetan eusten diona). Ipuinaren aldaera batzuetan, protagonistak arrakasta du, xana desliluratzen du eta bere altxorra eramaten du. Beste batzuetan, beldurrak garaitu egiten du, eta xanak bere orrazia jaurtiz zigortzen du, herren utziz eta, batzuetan, urtebete igaro baino lehen hiltzera kondenatuz.

Apurtxo bat aurrerago errota zahar baten aurriak ikusgai dira

Errota zaharra

Errota

Bideak aldapan gora izango da hemendik aurrera, errepidetxo batetara iritsi arte. Bertan bidegurutzea dugu. Eskiuinetik beherantz berriz ere errekara jaitsi beharko da.