Mendiko osterak: Meira Miño jaiotzera

2025(e)ko uztailaren 14(a), astelehena

Meira Miño jaiotzera

Meiratik Miño ibaiko jaitzerako ibilbidea. Ibilbide lineala eta gehiena errepidez egiten baden arren, aurreneko zatian Meirako monumentuak bisitatzeko aukera izango da eta bigarrenean erreserba naturala Irmako harritzarrera eta Miñoko sorburura.

Ibilbideko xehetasunak Wikilocen:

Irimako Harritzarraren bideo laburra:

Ibilbidea eta altimetria

Meiratik Miño sorburura

Altimetria

Meirako autokarabanentzako aparkalekuan gaua eman ondoren, goizean gosaldu ostean ibilbidetxo hau burutzera aterako gara. Gaurko ibilbidearen berezitasuna Miño ibaiaren sorburua ezagutzea izango da.

Aparkalekua

Herrira bideratuko gara eta plaza nagusitik igaro ondoren, berriz ere udaletxea eta Santa María monasterioak bisitatzeko aukera izango dugu. Monumentu ederrak benetan.

Plaza nagusia

Santa María

Plaza handi batean dagoen eraikina granitozko harlanduz egina dago, arbelez estalita, eta bi solairu ditu. Bi solairuetan leihateak ditu, eta goikoan balkoi konatuak, forjazko barandez errematatuak. Eraikinaren egituraren austeritatea argi eta garbi ikusten da fatxada nagusian, sarrailagintza primitiboa mantentzen duen ate batekin. Zirkuluerdiko arkua du eta, goikaldean, Gaztelako Zistertarren Ordenaren armarria. Armarri horrek, lore-motiboz apaindutako kapitel politak dituen ataripe bati ematen dio bide. Arkupetik, XVI. mendeko klaustroaren zati bat ikusten da. Beheko solairua eta goiko solairua ditu, zapatadun zutabeekin. Klaustrotik garai primitiboko hegal bakarra kontserbatzen da.

Meirako Santa Maria

Atea

Meirako Andre Mariaren abade-eliza erraldoiak gurutze latindarreko oinplanoa du. Hiru habearte ditu, bakoitza bederatzi atalekoa, eta erdikoa albokoen zabaleraren bikoitza da. Oinplanoan eta altxaeran nabarmentzen den transeptu luzea du, eta burualdea pentaabsidala da. Erdiko absideak oinplano erdizirkularra du, eta beste laurak (bi alde bakoitzean) karratuak eta tamaina berekoak dira.

Atearen xehetasuna

Estiloari dagokionez, Meirako monasterioko eliza zistertarren tenplu erromaniko klasikoa da, soiltasun handikoa eta monumentaltasun handikoa. Arkitektura zistertarraren ohiko traza du, baina kasu honetan forma erromanikoekiko beste eliza eboluzionatuagoekiko atxikimendu handiagoa ikusten da. Erdiko habearteko gangetan ikusten da hori, kanoi erdi zorrotzaren bidez, eta alboetakoetan ertz-gangaren bidez.

Kanpotik begiratuta, horizontaltasun handiko itxura du, eta ohikoa izaten da zistertar elizetan, elizaren gorputzaren luzera handia delako eta, batzuetan, hormak pixka bat sartuta edo hondoratuta egoten direlako inguruko lurrarekiko. Baina tenplura sartzean, sentsazio hori desagertu egiten da; izan ere, nahiz eta tenplu horiek inola ere ez izan erromesaldiko eliza erromanikoen bertikaltasuna, hala nola Santiago de Compostelakoarena, edo katedral gotikoena, altuera handia dute, eta hiru nabetan zatitzeak lirainago bihurtzen du.

Burualdean, berriz, lau abside karratuek kanoi-erdiko ganga dute, eta erdikoak esfera-laurdena.

Habearte horiek forma-arku zorrotzen bidez banatzen dira. Arku horiek hiru zutabe-erdiko pilare prismatiko lodietan bermatzen dira (alboetako habearteetako formeroak eta parpainarriak eusten dituzte). Erdiko habearteko gangaren fajoiak, lurrera iristen ez diren fuste moztuen zutabeetan bermatzen dira.

Tenpluko bisita egin ondoren errepidea jarraituko dugu, ongi adierazita dago eta ez da trafiko gehiegirik ibiltzen. 2,8 km inguru izango ditugu Irimako Harritzarrera.

Azkenik askaltoki eta aparkaleku batetara iritsiko gara.

Informazio ohola

Miño ibaiaren gaineko zubira gerturatuko gara eta bertan Miñori zuzenduriko olerki bat irakurgai izango da monolito batean.

Zubira

Avelino Diezen olerkia Miño ibaiari

Ibaiaren gainetik igaro eta eskuin aldetik Irimako harritzarrera gerturatuko gara.

Irimiako harritzarraren lurpeko erreserba naturalak (RNS) 1,4 km2-ko azalera txikia hartzen du.

Miño

Irimiako harritza izenak RNSa sorrarazten duen lurpeko ura sortzen den harrizko blokeen multzoari egiten dio erreferentzia. Bloke multzo horrek morfologia konikoa edo inbutuarena du, eta Meira mendilerroko ibarbide batean sartzen da. Horren ondorioz, harrizko ibai berezi bat sortzen da, eta haren azpitik igarotzen dira Miñoren lehen urak. Bere jatorria periglaziar modelatu batean datza, non duela 10.000-20.000 urte substratu harritsuaren gelifluxio bidezko blokeak sortu ziren. Substratu hori Kaboen serieko kuartzitek osatzen dute (beheko ordobizikoa), harritza osatzen duten blokeek bezala.

Irimiako harritzarrean sortzen den iturburuak kuartzita-maila iragazkorrek osatzen duten akuiferoa drainatzen du, beste arbel iragazgaitz samar batzuekin txandakatuz. Iragazkortasuna arroka kuartzitikoak duen haustura naturalaren ondorio da. Haustura hori areagotu egiten da Irimiako harritzarraren luzetarako ardatzetik doan faila bat dagoelako. Euri-ura Meira mendilerroko kuartzitetan (EOren goiko eta beheko geruzetan) hausturen alde iragazten denean kargatzen da iturburua, eta kuartzita horien haustura-egoerak baldintzatzen du. Eremu horretan dauden iturburuen bidez egiten da deskarga, eta deskarga nagusia harrian sortzen den iturburuarena da. RNS horren emaria urte osoan zehar mantentzen da, baita urterik lehorrenetan ere, nahiz eta txikiak izan, hori RNSren beraren hedadura baino hedadura handiagoko karga-eremu batekin lotuta egon liteke.

Miño

Irimiako harritzarra Meirako kontzentruan dago, Serra de Meiran. 700 metrotik gorako altitudean dago, Pico do Forno de Martín gailurretik oso gertu. 896 metroko garaiera du, eta herri kastrexo baten hondakinak daude bertan.

Miño

Miño ibaiko ura morrenako harrien azpitik joan eta entzuten da, eta handik gutxira azalera ateratzen da. Laster jasotzen du ura zenbait errekastotatik, eta gero Meiratik igarotzen da.

Irimako Harritzarra

Lurpeko uren ikuspegitik duen garrantzi bereziaz gain, RNS dagoen eremua Terras do Miño Biosferaren Erreserba eta Eo Ibaia, Osco eta Terras de Burón Biosferaren Erreserba izendatuta dago.

O Pregoeiro do Tempo

Manuel Pardok, Seoane dos Vaosen (Ribeira de Piquín) jaiotako artistak, sortutako eskultura pare bat ikusgai dira. Burdinez egindako bat da, «O Pregoeiro do Tempo» izenekoa, eta harrizko beste bat, «Priscilianoko aldarea» izenekoa.

O Pregoeiro do Tempo

Irimako Harritzarra

Irimako harritzarrera gerturatu eta landarediaren artean pasabidetxo bat topatu eta harritzarrean murgilduko gara handik tarte batez igotzeko.

Irimako Harritzarra

Benetan kuriosoa da harri koskor handien gainetik ibiltzea eta ura azpitik dabilela entzutea.

Irimako Harritzarra

Harritzar honi lotutako hainbat legenda daude. Lehenengoak «meiga Irimia» aipatzen digu, nork bere lurretatik monjeak harrika bota zituen zergen ordainketei buruzko eztabaida batengatik. Monjeei zuzendutako harri horiek mendi-hegaletik ibili ziren, eta hazi egin ziren, meigak esaten zuen bitartean: «Inoiz ez probatu ibai honetako primeiras augas, miño .»

Beste batek ganadua mendian gordetzen zuen "bilo" baten istorioa kontatzen digu. Atsoak otsoen erasotik babestu zuen ganadua, harriak botaz eta magalean zituenak erortzen utziz. Aurreko kondairan bezala, harriak mazelan behera hazi ziren.