Villariño de los Aires herrian autokarabanentzako area bat dago eta bertan gaua eman dugu, goizean goiz ibilbide hau burutu ahal izateko.
1837ko Konstituzioa Errege Estatutuaren krisiaren ondorio izan zen, eta nekez iraun zuen 1845eko Konstituzioak behin betiko indargabetu zuen arte. Moderatuen eta aurrerakoien arteko liskarrak Errege Estatutuaren arauen aplikazio normal eta lasaia eragotzi zuen, eta horrek 1836ko abuztuan La Granjako Sarjentuen Matxinada ekarri zuen, Maria Cristina erregeordea 1812ko Cadizko Konstituzioa berrezartzera eta gobernu aurrerakoi berri bat eratzera behartu zuena, Errege Estatutuaren existentzia laburrari amaiera emanez.
1837ko Konstituzioa aurrerakoien lana izan zen. Hala ere, egia da testu adiskidetzaile bat zela, alderdi moderatuaren postulatu batzuk sartzea onartzen zuena, hala nola Goi Ganbera bat egotea edo Exekutiboko kideak Parlamentukoak izatea, Cadizeko Konstituzioak ezartzen zuen ganbera bakarreko eta botere banaketa hutsaren ordez.
Villariño de los Aires sorreraren inguru:
Jakina da Villarino, segur aski herri betoia (zeltak) bizi izan zela San Cristobalen Castro del Teson, K.a. 2.000. urtearen inguruan gaur egungo eremua populatzeko, gaur egun Faya Begiratokia bezala ezagutzen denaren gainean finkatuz (aurrekoa bezain puntu defendagarria zena, etsaien erasoetatik). Dueroko begiratoki bikain horretan uste da gotorleku bat egon zela erromatarren garaitik XIII. mendera arte, gutxi gorabehera. Baina haren eta Portugalgo lurretatik egindako erasoen oroitzapena besterik ez da geratzen.
 |
| Plaza Nagusian |
Herri hauen eraikuntza tradizionalaren inguruan wikipediatik jasota;
Los pueblos de La Ribera cuentan con una arquitectura tradicional propia, resultado de su geografía, su microclima y sus gentes. Uno de los factores por los que se ha conservado mejor que en otras zonas puede haber sido su localización fronteriza, aislada con respecto a las principales ciudades de la meseta. Entre los pueblos comarcanos, Villarino es uno de los que mejor la conserva.
La típica casa riberana de vivienda habitual suele presentar una única fachada ya que se sitúa junto a otras edificaciones adyacentes. Dos formas estéticas son muy características, pintada de blanco (antiguamente con cal) o con la mampostería de piedra al descubierto. Del segundo piso sobresale un gran balcón característicamente adornado con macetas de flores que protege de la lluvia a la puerta principal, inmediatamente debajo. Junto a ella suele haber un «poyo» o asiento. En algunos casos en lugar del balcón existe una ventana adornada con dos «morillos» o piedras a modo de alféizar.
El balcón es quizás el elemento más característico de la arquitectura revirana . Se puede presentar techado o sin techar. A veces pequeño o grande, dependiendo de las dimensiones de la morada, y siempre soportado por vetustas ménsulas.
Dentro del patrón común de la comarca, en Villarino era común dedicar la primera planta al uso exclusivo de pocilgas, cuadras, pajares y/o bodegas. Por este motivo, las casas que se organizaban de esta manera presentaban un exterior distinto. En lugar del imponente balcón, tenían dos puertas en fachada, una para la primera planta y otra para la segunda, la zona habitable, a la que se accedía por una escalera exterior desde la calle. En estos casos, la planta superior además de acoger la habitación con vistas a la calle y la escalera de acceso al «sobrao», también albergaba la cocina y su despensa. Con el paso de los años el interior de las viviendas ha ido evolucionado hacia una disposición más moderna pero en lo referente a la apariencia exterior, los pueblos con arquitectura tradicional definitoria tienden a buscar mantener la estética de antaño para atraer el turismo.
 |
| Iturri karrika |
La Fuente kaletik abiatuko gara herriko goiko partera iristeko.
 |
| Iturria |
Beratatik herriko behatokira joko dugu Faya karrikatik. Herriko karriketan eraikuntzak harriaren gainean daudela ikus daiteke zenbait puntuetan.
Etxe batzuen artean eta karrika estu baten bitartez La Faya behatokira iritsiko gara. Bertatik Arribes del Dueroko ikuspegi eder eta zabala izango dugu eta gainera ibili beharreko eremu zabala ere behatzeko aukera eskaintzen zaigu.
Atzera apur bat egin eta Las Aceras karrikatik, ezkerretatik, herriko kanpo aldera bideratuko gara.
Karrika estu honetatik Arribes parkerantz bideratuko gara.
La Reconquista de la zona, hasta entonces bajo dominio musulmán, la realiza el Reino de León, que surge a partir del Reino de Asturias de Don Pelayo y del que luego se subdividirían y/o desgajarían el Condado de Castilla, el Reino de Galicia y el Reino de Portugal. La repoblación de las tierras conquistadas llevada a cabo por los reyes leoneses planteó una disposición muy distinta de la actual, basando su desarrollo en el modelo repoblador gallego, que consistía en disponer muchas aldeas de pequeño tamaño y muy próximas entre sí, esquema que a la larga hizo insostenibles económicamente a muchas de ellas.
La historia nos cuenta que Villarino, al igual que el resto de localidades salmantinas fronterizas con Portugal y ribereñas del Duero, perteneció al concejo de Ledesma durante la Edad Media, habiendo sido representado por sus señores medievales o de realengo en las Cortes del Reino de León de 1188, consideradas la cuna del parlamentarismo a nivel mundial.
Durante los reinados de Alfonso XI, Pedro I y Enrique II, el territorio de las Arribes del Duero vuelve a señorializarse y a tener sentido militar. Es donado a una sucesión de infantes bastardos y futuras reinas y reyes, entre ellos al infante Fernando Alfonso y a la reina Leonor de Alburquerque que se casa con Fernando I de Aragón en 1393, uniendo su Señorío al de las «cinco villas».
Hacia 1476, el pueblo de Villarino compra a Don Gonzalo de Mercado la mitad del lugar de Trabanca, con lo que Villarino comienza su despegue económico. La segunda mitad del XV conoce una gran prosperidad en la zona y una redistribución importante de la población, siendo Ledesma, Aldeadávila, Villarino, Pereña, Masueco de la Ribera y Mieza los núcleos más poblados.
Con la división territorial de España de 1833 en la que se crean las actuales provincias, Villarino queda encuadrado dentro de la Región Leonesa, formada por las provincias de León, Zamora y Salamanca, de carácter meramente clasificatorio, sin operatividad administrativa, que a grandes rasgos vendría a recoger la antigua demarcación del Reino de León (sin Galicia ni Asturias).
La plaga de filoxera que atacó los viñedos de Villarino en torno a 1890 produjo un importante movimiento de emigración desde la localidad hacia la isla de Cuba, fundándose en 1919 el «Club Villarino» de La Habana como lugar de encuentro para los inmigrantes de esta localidad, en el que mantuvieron vivas su vínculo y su cultura, centro que pervive hasta la actualidad.
Herritik atera baino lehenago ibilbidearen informazio ohola izango dugu. Bertan gaurko txangoaren informazio, luzera eta altimetria dugu. Beraz zuzeneko bidetik jarraituko dugu.
 |
| Informazio ohola |
Baratzen artetik eta harrizko hormen artetik herritik aterako gara.
 |
| Bidearen hasiera hormen artetik dugu |
 |
| Arkitektura tradizionaleko eredua |
 |
| Duero |
 |
| Ibai ertzea, geroago ezagutuko duguna |
Beherago eraikuntza batzuen paretik igaroko gara. Horietariko bat usategi bat dirudi.
 |
| Usategia |
Puntu honetan bide zabala utziko dugu eta eskuinetik bide estuago batetatik laburbidetxoa osatuko dugu, berriz bertze bide zabalagora zuzenago jaisteko.
 |
| Eskuinetik bide zabala utzi |
Apur bat beherago berriz ere bide zahar zabalago batetara aterako gara eta oraingoan eskuinetik jaisten jarraituko dugu.
 |
| Bide zabalagora atera eta eskuinetik |
 |
| Bide honetatik jaitsi gara |
Bide honek pista zabalago batetara aterako gaitu eta berriz ezkerretik jaisten jarraitu beharko dugu.
 |
| Pistara atera eta ezkerretik jaisten segi |
 |
| La Faya behatokia behetik ikusita |
Metro gutxi batzu beherago, bihurgune batean, pista utzi eta eskuinetik abiatzen den bide zaharra hartuko dugu.
 |
| Eskuinetik pista utzi |
Bidea Parke Naturalean barneratzen gaitu altuera poliki poliki galtzen
 |
| Aldapan behera bidetik eta Duero beti ikusgai dugularik |
 |
| La Falla aldera edo Duero beheko partera |
 |
| Duero |
 |
| La Falla aldera |
 |
| Bidean |
Apur bat beherago behatoki natural eder bat topatuko dugu
 |
| Duero uraz beherantz |
 |
| Duero uraz gora |
 |
| Panoramika behatikotik |
 |
| Ibaia ertzeeen xehetasuna |
Bidetik behera jarraitu beharko dugu Duero ertzetik gertura iristeko.
 |
| La Faya aldera |
 |
| Duero ibaiaren xehetasuna |
La Faya aldera antzinako kargaleku bat ikusgai da. Mehatoki batetakoa izan zitekeela dirudi. zama ibairaino jaisteko moduko egitura da.
Ibai ertzera iristean eskuinetik, Duero uraz gora jarraituko dugu. Bidea estua eta polita da tarte honetan. Altuera gehiegi irabazi eta galdu gabe, soilik troka ezberdinetan barneratuz.
 |
| zuhaitz baten itzaletik |
 |
| Aurretik ikusitako egituraren xehetasuna |
Dueroren ertzeko bidea polita da. Zenbaitetan ibaira jaisteko moduko bidexkak topatuko ditugu eta bertze batzuetan ertzeak paretaz osaturik aurkituko dira.
 |
| La Faya aldera |
 |
| Bidean |
Bihurgune bati buelta ematerakoan Dueroko Bempostako presa ikusgai izango dugu. Dueroko beheko zati hau, Aldeadávilako presak bildutako urak biltzen ditu, naiz eta zati honetan, korrontearen arabera, urtegiko urak ez izan.
 |
| Bempostako presa |
Azkenean pista batetara iritsiko gara. Bertatik gertu Dueroko ibai ertzera hurbiltzerik izango dugu. Geroago pista jarraitu beharko dugu Ambasaguasera iristeko, hots, Tormes ibaia Dueron amaitzen den tokira.
 |
| Pistatik zuzen |
Dueroko zati honetan Bempostako presatik askaturiko uraz gain, Tormeseko urekin osatzen da. Bi ibaiak presatutako ura daramate, beraz tenperatura ez da beroegia. Tormesekoa Vilar del Bueyko presan metatua, kilometro gutxi izan du berotzeko eta Bempostako presa aldiz metro gutxira dago.
 |
| Hegaztiak Dueron |
 |
| Duero ibaiko ertzea |
Berriz pistara atera eta Ambasaguas aldera abiatuko gara. Metro gutxitara dago.
Askaltoki batetara iritsiko gara eta bertatik jaisterakoan bi ibaiak bat egiten duten bokalera iritsiko gara.
 |
| Ambasaguaseko askaltokia |
 |
| Informazio ohola |
 |
| Tormes ibaiko bokala |
 |
| Bokala |
 |
| Tormes, Duero eta Bempostako presa |
Berriz pistara igo eta bertatik Tormes ibaiako ertzetik abiatuko gara.
 |
| Tormes ibaiko bokala |
Tormeseko bokaletik oso gertu aceña edo errota txiki baten aurriak aurkituko ditugu
 |
| Aceña edo errotaren aurriak |
 |
| Errota |
Eraikin txikiaren barneko aldean oraindik errotarria dago.
Ertzetik gora jarraituko dugu. Eremu ederra dugu Tormeseko ibarraren zati hau. Bere arribe txikia osatzen du Tormes ibaia eta landaredi oparoa ikusgai dago.
 |
| Tormes |
Pista nagusitik bidai ertzera desbideratuko gara. Segituan askaltoki bat aurkituko dugu.
 |
| Askaltokia |
 |
| Tormes |
Askaltokian ibaira erraz sartzeko modua dagoenez eta jada eguna berotu denez, aparteko aukera izango dugu bainutxo bat hartzeko. Ibaiak ez du sakontasun handirik baina korronte ederrarekin jaisten da.
 |
| Tormesen sartzear |
 |
| Tormes |
 |
| Tormesen |
 |
| Tormes |
 |
| Tormes |
Askaltikiaren bukaera partean bertze aceña edo errota baten aurriak izango dira. Horiek bisitatzera gerturatuko gara ere.
 |
| Errotaren aurriak |
 |
| Errotaren ubidea |
 |
| Errotaren aurriak arkuarekin |
 |
| Errota |
Berriz ere pista nagusira aterako gara eta ezkerretik gorantz abiatuko gara. Zati makurrena izango dugu hau, batetik beroarengatik eta bertzetik errepidea delako eta naiz eta trafiko gehiegirik topatu ez, desnibel nahikoa irabazi beharra dago herrira iristeko.
 |
| Pista errepidea bilakatzen da |
 |
| Tormeseko arribea |
Aurrerago iturri bat aurkituko dugu errepidearen bihurgune batean.
 |
| Iturria |
Azkenik eta hiro kilometro pasatxo ostean herrira gerturatuko gara eta iturri handi bat aurkituko dugu. Eskerrak bertan freskatzeko aukera izango dugula.
Herrian barneratu eta udal plazara iritsiko gara. Eta bertatik aparkalekura arte.
Ibilbide polita Villariñokoa.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina