Mendiko osterak: 2025

Lezaun herritik ibilbide zirkularra Andiako eremu bereziak ezagutzeko. Andia nafartar guztion eremua izanik, bertara igo izan dira aspalditik artalde ezberdinak. Ibilbide zirkular honetan zehar artzaintzaren eraikin ezberdinak ezagutzeko aukera izango dira, eremu natural eder bat ezagutuz. Ibilbidearen azken partea troka ederretatik burutuko delarik. 17 kilometro terdi pasatxo eta 700 metrotik gorako desnibela duen ibilbide zirkularra.

Ibilbidearen xehetasunak Wikilocen:

Andiako artzain eremuko bideoa:

Ibilbidea eta altimetria:

Ibilbidea

Altimetria

Lezaun herriko polikiroldegian kotxea utzi eta ibilbidea hasteko herrira igoko naiz.

Polikiroldegia eta aparkalekua

Iturgoieneko hirutasuna baseliza

Frontoira gerturatu eta bertan elizaren gibeletik plazara aterako naiz.

Frontoia eta eliza

Herrian zenbait etxe ederrak daude, horietariko batzuk armarri ederrak ikusgai dituzte.

Armarria

Herriko goiko aldera bideratuko naiz, pista batetatik eta azken eraikinak igarota, eskuin aldera jo beharko dut, trokara jaisteko, pista utziz.

Eskuinetik pista utzi

Basorantz bideratuko naiz eta handik pista batetara aterako naiz.

Pistara jaitsi eta eskuinetik gorantz jarraituko dut.

Eskuinetik trokarantz

Segituan ate bat gainditu beharko da, eta metro gutxi batzu aurrerago eskuinetik doan pistatik jarraitu beharko da.

Eskuineko pistatik

Troka gainditu eta pistatik igotzen jarraitu. Aurreneko bihurgunera iritsi eta ezkerretik trokatik igotzen jarraitu.

Eskuinetik igotzen segi

Basoa

Aurrerago, pistaren eskuinetik apurtxo bat gora igoz, artzaintzaren aurreneko egiturak ikusgai izango ditugu. Erditzeko aterpeak dira. Harri handi batzuetan sorturiko aterpetxoa harri lehorrez osaturiko horma batez babesturik, egitura xume baina bitxiak.

Erditzeko aterpea

Erditzeko aterpe egiturak hauek bezelako egitura sendoak dira edo eta zurez, nahiz xaflez osaturikoak izan daitezke. Holako eredu landuak bereziagoak izaten dira, baina argi da iraupen luzeagokoak.

Gorago errekatxoa gaindituko dut eta pistatik igotzen jarraituko dut. Aurrerago bidegurutze batetara iritsi eta eskuin aldetik aintziratxo batetara bideratu beharko dut.

Eskuineko pistatik jarraitu

Aintzira

Errekatxoak sorturiko troka jarraituko dut. Ibilbidea nahiko urraturik ageri da, duela gutxi zura ateratzen ibili direlako eta bertako basoa soildu dutelako.

Azkenik troka estutu egiten den pasabide natural batetara iritsiko naiz. Bertan dagoen hesia atakatik gainditu eta aurrera jarraituko dut.

Hesia trokan barneratzeko

Aurrerago, pistaren ezker aldean artzaien bordetara iritsiko naiz. Bertan azienda biltzeko lauki zuzen harrizko bordak daude, baina interesgarriena artzaiarentzako borda zirkular txikia da. Guztiak harri lehorraz osaturik dauden arren, artzaiaren borda zirkularra aintzineko eraikinaren eredua da. Ez dira egin halako asko tente gelditzen. Andian bertze batzuk ezagutzen ditudan arren, gutxi dira tente daudenak. Munarrizeko borden artean bat zahar berritu dute, baina horma batean portlanda ezarri diote, eta altuagoa eraiki dut. Goñiko borda zaharretan bertze eredu bat dago, baina aurrietan ageri zaigu.

Borda zirkularrak, lauki zuzeneko eraikinak baina zaharragoak direla aipatu egiten da.

Artzai borda zirkularra

Eraikin txikiak izaten ziren, artzaina lo egiteko bertzerik ez, eta akaso txakurrarekin eta su txiki bat egiteko modukoak. Sabaia errunetatik ilarak edo harriak hurbilduz eraikitzen dira.

Sabaia

Etxola kanpoko aldetik

Aldameneko bordak aunitz luzeagoak dira.

Bertze bordak

Gure ondare etnologiko kulturaleko bisitaldiaren ostean pistara itzuli eta igotzen jarraituko dut, bertze aintziratxo batetara iristeko.

Aintzira

Pistatik zuzen jarraitu eta bertze pista batekin bat egitean zuzen segi ere.
Bidegurutzetik gertu aska bat ikusgai dago.

Aska

Aurrerago, zuzen basotik barneratzen den pistatik igotzen jarraitu.

Zuzen pistatik igo

Andiako gainetara gerturatuko naiz. Azken aldapak igo beharko dira basotik ateratzeko. Azken elurteak bertan metaturiko elurtegietatik igoko naiz.

Elurtegia

Altuera irabaztean Iturgoieneko hirukoiztasuna ikusterik izango da. Geroago bisitatuko dena.

Iturgoieneko hirutasuna

Ezker aldetik tontortxo batetara bideratuko naiz, basotik ateraz. Bertan, zuhaitzik gabe haizeak gogoz astintzen du.

Ezkerretik gora

Tontortxora iritsiko naiz eta argazki baten bat egin ondoren zuzen jarraituko dut horma luze batetatik.

Panoramika tontortxotik

Tontorretik

Horma luze hau, harri lehorrz osaturikoa da ere. Berezia suertatzen da goiko partean paratu egin izan zituzten harri xafla handiagoak, hormari sendotasuna handitzeko asmoz.

Horma

Hormaren puntu batean borden aurriak

Eskuin aldetik metro batzuk egingo dituz atea gainditzeko ataka batetaraino.

Iturgoieneko hirutasuna

Hesia gainditzeko ataka

Harrizko horma, itzultzean bertze alde batetik gaindituko dut Atxurieta menditik jaistean.

Harrizko horma eta hesia

Malkaxko mendira bideratuko naiz, baina igo aurretik ezker aldetik jarraituko dut, egitura geologiko polit batzuk ikusteko.

Horma

Lapiaza honetan higadurak harri kuriosoak sortu ditu harantxo batean.

Elurrak egitura hauek bitxiagoak erakusten dizkigu.

Aurrera jarraitu eta eskuin aldetik itzulia eginik, eraikin bat, kaseta bat aurkituko dut.

Kaseta

Altuera nahikoa irabazi denez, Andia bere zabaleran ikusgai izango da. Beti ere Berian eta Leziza mendiak nagusitu egiten direlarik.

Berian

Atzera itzuliz Malkaxkoa mendiko tontorra adierazten duen harri multzora iritsiko naiz.

Malkaxkoa

Malkaxkotik zuzen jarraituz Arxurieta mendira zuzenduz. Baina Tontorrera iritsi aurretik bertze sorpresa bat izango dugu. Sakonunetxo batean eta eremuko haitzetaz baliatuz harriekin osaturiko sareta bitxi baten aztarnak bisitatuko dugu

Sareta

Sareta bisitatu ondoren Artxurietara igoko naiz. Aldapa txikia dago tontorrera iristeko.

Panoramika Artxurietatik

Artxurieta

Hirutasuna

Panoramika

Aurrera segi eta hesia gainditu beharko da, harrizko hormara iristeko eta honen ostean pistatik baselizara.

Hesia eta horma

Horma

Iturgpieneko hirutasuna

Ermita oso ezaguna da eskualde osoan, eta jaiegunean Iturgoyen eta beste herri batzuetako erromeroak joaten ziren, promesen bat betetzera.

Iturgpieneko hirutasuna

Andia mendilerroan dago, 1233 metroko altueran. Habearte bakarrekoa da, abside erromanikoa du eta gaur egun entokatuta dago. XIII. mendekoa da, eta 1994an zaharberritu zen, jatorrizko planteamendua nabarmen aldatuta. Estalkia bi isurkikoa da eta teilatu-hegalak apaindu gabeko estilo erromanikoko hagaburutxoak ditu. Mendebaldeko hormari atxikita, atari handi bat irekitzen da, suarekin, eta erdi-puntuko arkuekin itxita dago.

Aterpea

Iturgoyeneko Hirutasun Santua bi egunetan ospatzen den jaia da: irudia Trinitatera igotzea eta irudia Trinitatetik jaistea. Lehenengo egunean, herritarrak prozesioan igotzen dira, Trinitatearen irudia bizkarrean daramatela, Iturgoyengo Trinitatearen ermitaraino, 8 kilometroko distantziara dagoena. Bertan meza ematen da eta ondoren familiek ermitaren inguruan bazkaltzen dute.

Iturgpieneko hirutasuna

Bertan zerbait jan ondoren ibilbidea jarraituko dut eta horretarako baselizatik zuzen jaisten segitu beharko da.

Artaldea

Panoramika baselizatik

Sarrisakanara jaitsi eta zuzen Zauregi mendira igo.

Zauraga tontorrean tumulu bat dago. Historia aurreko megalitoen agerpenak, eremuaren erabilera historikoaren aitzindariak ditugu.

Zaurogi erastunaren tumulua

Zauroga

Panoramika

Tumulua

Aurrera segi eta bertze eremu berezi batetara iritsiko naiz. Oraingoan lapiaza arrakailuz beterik osaturiko eremu laua da.

Arrakailuz osaturiko lurra

Apur bat aurrerago Mugaga mendira iritsiko naiz. Oraingoan Gesalaz aldea ikusterik dago, Allozeko uharkarekin.

Alloz Mugagatik

Mugaga

Mugagako erpin geodesikoa

Zuzen jarraitu eta bertze borden aurriak topatuko dira.

Borden aurraik

Artzain borda zirkular baten aurraik

Sarbil eta Pirinioak

Mendi erpinetik jaisten jarraitu eta baltsa artifizial batetara gerturatuko naiz.

Baltsa

Baina baltsaren goiko aldean sorburu bat dago eta bertan aska zahar batzuk daude.

Askak

Askak sorburuan

Handik pistara jaitsi eta ezkerretik jarraitu bihurgunera arte.

Pistatik ezkerretara

Bihurgunean korta bat dago eta azienda bereizteko mahuka.

Mahuka

Bihurgunean pista nagusia utzi eta trokarantz bideratzen den bide zaharra hartuko dut.

Trokarantz abaitzend en bide zaharra

Beherago baltsa txikitxo bat topatuko dut. Hau gainditu eta bidegurutze bat dago. Ezkerreko bidetik jaisten jarratu beharko da.

Baltsa

Ezkerreko pistatik segi

Beherago amildegira gerturatzeko aukera izango da, behatoki natural batetara. Bertatik Lezaun herria eta Arbioz trokako ikuspegi zabalak izango ditugu.