Mendiko osterak: Segentes de Lora

Sergentes de Lora herritik buruturiko ibilbide zirkularra historiaz betea. Bidean zehar, historiaurreko aztarnetatik, Espainiako gerrako lubaki eta defentsa guneetatik igarota, petroleoaren produkzioko aztarnategietara eramango gaitu.

Ibilbidearen xehetasunak Wikilocen:

Ibilbideko bideoa:

Ibilbidea eta altimetria

Sergentes de Lorako ibilbidea

Altimetria

Sergentes de Loratik ibilbide zirkularra hasiko gara goiz hotz eta lainotxu batean. Museoaren parean aparkatu eta herrirantz bideratuko gara.

Petroleoaren museoa

Petroleoaren museoa: https://sargentesdelalora.com/presentacion-museo-del-petroleo/

Petroleoaren museoa

Handik aldamenean dagoen herriko baskularen aurretik igaroko gara.

Baskula

Aurrerago iturritik igaroko gara karrika horretaik hilerri aldera bideratzeko.

Iturria

Herritik irteteko zuzeneko pistatik gora jarraituko dugu, Gaurkoan bertatik ez dugu hilerria ere ikusten.

Zuzen gorantz

Hilerrira gerturatuko gara bere ataria bisitatzeko.

Hilerria

Hilerriko ataria

Sargentes de la Lorako hilerria Erdi Aroko ermita erromaniko bat da, eraikuntza apalekoa; horma perimetralak belar-zelai baten inklinazioan hondoratzen dira, eta erdi-puntuko hiru arkiboltako portada du. Kanpoko arkiboltako dobeletako batean, XIII. mendeko azken urteetako inskripzio bat dago.

Hilerria

Berriz ere pistata atera eta eskuinetik igotzen jarraituko dugu.

Eskuinetik

Aurrerago bidegurutze batetara iritsiko gara eta zuzen pistatik jarraituko dugu.

Zuzen pistatik segi

Metro gutxi aurrerago Espainiako gerrako lubaki eta aztarnak ikusgai dira. Bereziki ikusgarria da ametralladora abia.

Metralladora abia

Sargentes de la Loraren lubakiak eta parapetoak Espainiako Gerrako (1936-1939) testuinguruan eraiki ziren, eta berebiziko garrantzia izan zuten iparraldeko frontearen defentsan. 1937ko maiatzaren 14ko errepublikanoen erasoaldian, helburua Sargentes berreskuratzea zen, Heriotzaren Parapetotik abiatu eta La Horcako Parapetora iritsi behar zuen eraso batean, herritik gertu. Liskar gogorrak izan arren, indar nazionalek Sargentesen kontrola mantentzea lortu zuten, Santander eta Kantabriarantz aurrera egiteko posizio estrategikoa.

Lubakiek, paramoko kareharrian induskatuta, soldaduak hilabeteetan zehar bizi eta borrokatu ziren baldintza gogorrak islatzen dituzte. La Horcako Parapetoa, eraikin handienetako bat, nabarmentzen da defentsa-sistema horretan. Harrizko eta hormigoizko hormez osatua, fusil eta metrailadoreentzako su-ahoekin, funtsezkoa zen posizioa babesteko.

Bertze aldeko lubakiak

Sargentes de la Loraren metrailadoreen habia, parkearen goiko aldean kokatua, Espainiako Gerra Zibilaren defentsa-puntu nabarmena da. Kantabriarako pasabidea kontrolatzeko eraiki zen.

Metralladora abia

Inguru hori liskar gogorren lekuko izan zen, eta habiak, inguruko beste bunker batzuekin batera, defentsa lerro bat osatzen zuen, miliziei euren posizioak babesteko eta erasoak eraginkortasun handiagoz koordinatzeko aukera ematen ziena.

Sargentes de la Loraren metrailadoreen habia batez ere harri lokalez egindako bunker bat da, parkearen inguru harritsuan erresistentzia eta kamuflajea ziurtatzen zituen materiala. Erdi lurperatutako egiturak etsaiarekiko esposizioa gutxitzen zuen eta soldaduei babes handiagoa eskaintzen zien. Metrailadoreen habia honek su-armak erabiltzeko diseinatutako kanoi-zuloak edo irekidurak ditu, batez ere metrailadoreak, eta soldaduen mugimendua eta babesa errazten zuten lubaki batzuekin lotuta dago.

250 metro inguru mendebaldera, metrailadore-habia bat dago, Navazal errekaren haranaren gainean estaldura ematen zuena, lehenengoarekin batera. Bunker horien bi aldeetako lubakiek tropei haien artean mugitzeko aukera ematen zieten, antzeman gabe, mendixkaren altuera naturala aprobetxatuz babesa eta lurralde-kontrola indartzeko.

Metralladora abian

Sargentes de la Lorako lubakiak 1,30 metro inguruko sakonerako zangak dira, etsaiak antzeman gabe soldaduak segurtasunez mugitzea ahalbidetzen dutenak. Bere diseinuak, parkearen erliebera egokitua, erasoen aurrean babesa eta babesa errazten zuen.

Lubakiak

Goiza oso fresko dagoenez aurrera jarraituko dugu. Segituan bidegurutze bat topatuko dugu eta oraingoan ezkerretik pistatik jaisten jarraituko dugu.

Metralladora abian

Ezkerretik jaitsi

Beherago bidegurutze bat dago, gaurkoan ezkerretik jaisten jarraituko dugu Navazal errekatxorantz.

Ezkerretik

Haranera iritsi eta errekatxoa gainditu eta eskuinetik gorantz, pista nagusitik jarraituko dugu.

Eskuinetik gora

Navazal errekatxoa

Haranetik gora pista zabaletik jarraituko dugu

Altuera irabazi eta berriz ere paramora iristean La Cabaña trikuharria ikusiko dugu.

Pistatik trikuharrirantz

Navazal harana

La Cabaña trikuharrira gerturatzean, bere tumulua nabarmentzen da.

La Cabaña trikuharria

La Cabaña trikuharria historiaurreko megalito bat da, Burgosko Sargentes de la Lora herriaren ipar-mendebaldean dagoena, Navazal errekaren eskuinaldean.

Inguru horretan dauden 30 trikuharri baino gehiagoren artean hobekien kontserbatutako trikuharrietako bat da. «Korridore-hilobi» motako ehorzketa da. Ganbera parazirkularrak 3 metro baino gehiagoko diametroa du, eta kareharrizko zazpi lauza handi ditu, bi metro baino gehiagoko altueran eta tumuluaren gainetik irteten direnak. Ganbera hori kanpoaldearekin komunikatzen da 5 metroko luzera duen korridore edo korridore baten bidez. Korridore hori askoz luzeagoa izan zitekeen, hego-ekialdera begira dago eta alboetan beste ortostato batzuk ditu. Horietatik hiru baino ez dira kontserbatzen. Oraindik ere bi lauza ditu, ganbaratik hurbilen dagoen aldean teilatuarena egiten dutenak. Gainera, harri handi horiek beste lauza batzuen euskarri ziren. Inguruan eta hura babestuz, lurrezko eta harrizko tumulua ageri da, obalatua eta oso hondatua; gehienez 16 metroko luzera, gutxienez 11 metrokoa eta gehienez 2 metrokoa izan daiteke.

La Cabaña trikuharria

Trikuharri eder hau bisitatu ondoren, berriz pistara atera eta segituan bidegurutzean ezkerretik jarraituko dugu haranetik baztertuz.

Zutoina

Navazal errekatxoa

Apurtxo bat gorago bidegurutze berri bat dago. Oraingoan eskuinetik jarraitu beharko dugu.

Eskuinera

Zutoina

Gerrako frontera berriz ere gerturatuko garanez, aurreneko aztarna, lo egiteko erabiltzen zuten etxola edo aterpe baten aurrietara iritsiko gara.

Lotarako etxolaren aurriak

Etxola

Lo aterpea

Metro gutxi aurrerago ezkerretatik pista nagusia utziko dugu Parapeto de la Muerte eta bere lubakiak bisitatzeko.

Eskuinerantz

Lubakiak

Lubakietara iritsi eta hauek jarraituz Parapeto de la Muertera hurbilduko gara.

Parapeto de la Muerte

La Muerte parapetoak, berriz, egitura gotortua du, 1,20 metro inguruko sakonera duen lubakia, eta gaur egun ere ikus daiteke.

Parapeto de la Muerte

Gerrako testigantza baten kontaketak irakurri nahi badira, Bertan.

Berriz ere pistara atera eta bidegurutze batetara iristean ezkerretik jarraituko dugu.

Ezkerretik

Pista zabalago batetara atera eta oraingoan eskuinetik errepiderantz jarraitu.

Eskuinerantz

Errepidera atera eta ezkerretik metro batzuk egingo ditugu baina errepide nagusiara atera aurretik, eskuinetik barneratuko gara Putsi 1era iristeko.

Ezkerretara

Segituan eskuinetik errepidea utzi putsura joateko.

Eskuinetik

Petroleo putsi 1 era iritsiko gara. Bertan atera zen estreinekoz petroleoa Sergentes de Loran.

Pozo 1

Ayoluengo petrolio-eremua Espainiako petrolio-instalazio bat izan zen, Sargentes de la Lora udalerrian, Burgosko probintzian. 1967tik 2017ra egon zen aktibo, eta aldi horretan Espainian jardun zuen petrolio-eremu bakarra izan zen. Ekoizpen-ahalmena, ordea, mugatua izan zen. Gaur egun, barruti zaharra itxita dago, eta kultura-intereseko ondasun gisa katalogatuta dago, multzo etnologikoaren kategoriarekin.

Pozo 1

Oroigarria

Argazki historikoa. 1964ko ekainaren 6an, 11:45ean, petrolioa Ayoluengo-1 putzuan sortu zen.

Petrolio gordinaren eskasiak eta kalitate eskasak — hidrokarburoak artsenikoaren eta sufrearen arrastoak baitzituen — bideraezin bihurtu zuten Lorako petrolioa ekoizpen handieneko garaian eskura zegoen teknologiarekin fintzea. Ustiapen komertzial bakarra erregai industrial gisa erabiltzea izan zen, eta Burgosko eta probintzia mugakideetako fabriketako galdaretan erretzen zen.

Oroigarria

Pozo 1

Bertatik errepidera atera eta hau gurutzatuz ezker aldean dagoen pistarantz bideratuko gara.

Errepidea gurutzatu

Pistatik Ayoluegoko petroleo uztiaketaren eremura bideratuko gara.

Goiko partetik petrolio uztiaketarako hainbat putzu ikusgai izango dira eta alde batean plantaren eraikinak ere.

Petrolio-Putzua

Pistatik jaisten hasiko gara petrolio uztiaketa eremura gerturatzeko.

Pistatik

Petrolio planta

Plantaruntz

Petrolio-Putzu 2

Petrolio-Putzua

Petrolio-putzu bat petrolioa eta gasa ateratzeko lurrean egiten den zulaketa bat da, lurrazpiko aztarnategi bat gainazalarekin lotuz ingeniaritza konplexuaren bidez. Prozesuak berekin dakar akuiferoak zigilatzeko hodiz eta zementuz zulatzea, erreserbako arrokan zuloak sortzea petrolio gordina jariatzeko, eta, ondoren, hidrokarburoak bereiztea eta garraiatzea. Prozesu hori garestia izan daiteke, eta sakonera eta teknika asko alda ditzake.

Petrolio-Putzua

Putzu hau bisitatu ondoren planta aldera joko dugu pista jarraituz.

Petrolio Planta

Aldamenean bertze putzu baten arrastoak dira.

Bidegurutze batetara iritsi eta ezkerretik jarraituko dugu.

Ezkerreko pista segi

Pistatik bertze goiko aldeko petrolio-putzuetara gerturatuko gara.

Petrolio-Putzua

Berriz pistara atera eta apurtxo bat aurrerago bertze putzu eta urre beltza metatzeko edukiontzira gerturatuko gara.

Petrolio-Putzua

Pistara atera berriz eta ezkerrean beherago, bidegurutzetik gertu bertze bat ikusgai.

Petrolio-Putzua

Bidegurutzera iritsi eta errepidetik ezkerretik beherat jarraituko dugu.

Bidegurutzera iristen

Errepidetik jaitsi

Inguruan bertze petrolio-putzuak ikusgai izango dira oraindik.

Petrolio-Putzua

Sergentes de Lora herrira gerturatuko gara eta Nazaval errekatxoak sorturiko haran estua ikusgai izango dugu.

Troka

Herrira iritsi aurretik bertze trikuharri edo tumulua dago. Arroyo de las vegasekoa.

2017. eta 2019. urteetan, El Arroyo de Las Vegas tumuluan esku-hartze arkeologikoko bi kanpaina egin ziren. Horrela, leku horretan 2 metro karratuko erdiko ganbera obalatu txiki batez osatutako egitura bat eraiki zela identifikatu da. Ganbara horrek lauzazko zorua eta blokezko hormak zituen, eta horri 10 metro inguruko diametroa eta gutxienez 0,5 metroko altuera zuen tumulu edo harri-muino bat atxiki zitzaion. Tumulua, era berean, metro bat inguruko altuerako kareharrizko lauzazko eraztun batez inguratu zen, lurrean tinkatu zirenak – orain ezin hobeto ikusten dira –, eta horien gainean, azkenik, ertz txikiko kontrahorma txiki bat eraiki zen. Multzo honen erdian edo ganberan hainbat ehorzketa utzi ziren – gutxienez 3 pertsona heldu eta haur bat –, eta horiekin batera, Brontze Zaharreko (K.a. 2200-1500) zeramikazko ontzi oso bereizgarriak eta harrizko bi lepoko txiki. Milaka urte geroago, Erdi Aroan edo Aro Modernoan, lekua arpilatu, nahasi eta partzialki suntsitu zuten.

Arroyo de las vegas

Megalitoaren bisita buruturik, pistatik herrirantz gerturatuko gara.

Sergentes de Lorarantz

Herrira iritsi eta Andrés Manjon jaiotako etxea topatuko dugu

Andrés Manjon jaiotako etxea

Andrés Manjón y Manjón (Sargentes de la Lora, Burgos, 1846ko azaroaren 30a - Granada, 1923ko uztailaren 10a) espainiar apaiz, pedagogo, legelari eta kanonista bat izan zen, hezkuntza erakunde propio baten sorrera bultzatu zuena, hasiera batean oinarrizko irakaskuntzara eta irakasleen prestakuntzara bideratua: Ave María Eskolak.

Eliza

Bertatik elizara joango gara eta ondoren aldamenean dagoen eskolako eraikinera.

Eliza

La Lorako Sarjenteseko Andre Maria Nagusiaren eliza tenplu errenazentista da, habearte bakarra eta alboko kapera ditu, harrizko arku izartuak ditu eta ganga gotiko bat nabarmentzen da. Portada ere errenazentista da, eta abside angeluzuzena, kontrahormak dituena.

Eskolako informazioa

Andres Manjón eta bere Ave María eskolek berezko esanahia dute hezkuntzaren historian. Bere jaioterrian kokatutako Avemariar fundazioak, Sargentes de la Lora (Burgos), Nesken Eskola bat (1892) eta Haurren Ikastetxea (1917).

Eliza

Berriz plazara eta karrika jarraituz eskola zaharreko eraikinaren aurretik igaroko gara.

Eskola zaharra

Ave Maria eskolaren inguruko informazioa bertan:

Eliza

1892an neskak letrak eta oinarrizko idazketa-nozioak ikasteko biltzen diren leku bat dago; hasierako uneetan, eskolaren ideia asistentzia-zerbitzua zen, hezitzailea baino gehiago. Ez dirudi irakasteko espaziorik onena denik, baina, hobekien egokitutakorik ezean, obra handirako lehen urratsa da.

Nesken Eskola; harlangaitz-posteriako bi solairu dira, leihate zabalak, L formakoak, eta sarrera bat dute barnealdeko patiotik, 1892 eta 1893 artean eraikia eta urriaren 12an inauguratua.

Eskolak haziz doaz eta fundazio berri bat sortu zen 1917an. Haur Eskola da, eta bertako eta inguruko gaztetxoek lekua izango dute bertan, eskola publikoa zaurituta utziz. 1916ko udan, eraikuntzak herri osoa inplikatzen du, eta ez bakarrik bizilagunak, baita hurbilen dagoen herrikoak ere, Ayoluengo.

Eskola

Eta ibilbidea amaitzean, herriko jatetxean bazkari oparoa hartuko dugu.

Mendiko osterak

Páginas

2025(e)ko abenduaren 21(a), igandea

Segentes de Lora

iruzkinik ez:

Argitaratu iruzkina